Bộ trưởng Quốc phòng Philippines ngày 27/4 nêu rõ, kể từ năm 2022 chính phủ đương nhiệm Philippines lên cầm quyền đến nay, Bộ Quốc phòng Philippines không hề biết, cũng không hề đạt được hiệp định nội bộ nào với Trung Quốc về tranh chấp trên Nam Hải. Đây là một lần nữa Philippines công khai phủ nhận “Hiệp định quân tử” đạt được giữa Trung Quốc và Philippines xoay quanh vấn đề bãi Nhân Ái tiếp sau Tổng thống Philippines Marcos, Cố vấn An ninh quốc gia  Eduardo Ano, v.v.

“Hiệp định quân tử” này ra đời như thế nào? Đạt được những thỏa thuận gì? Phát huy vai trò như thế nào? Nhìn lại một chút lịch sử sẽ hay.

Bãi Nhân Ái là bãi đá không người trên quần đảo Nam Sa của Trung Quốc. Điều thứ 5 trong “Tuyên bố hành vi ứng xử của các bên trên Nam Hải” ký giữa Trung Quốc với các nước ASEAN trong đó có Philippines quy định rõ ràng rằng, nên duy trì trạng thái “không người, không thiết bị” trên bãi không người trên Nam Hải. Ngày 9/5/1999, tàu chiến Philippines “mắc cạn” trái phép trên bãi Nhân Ái. Sau khi Trung Quốc đưa ra phản ứng nghiêm khắc, Philippines nhiều lần cam kết sẽ kéo đi tàu chiến “mắc cạn” trái phép, đồng thời nói sẽ không làm nước đầu tiên vi phạm “Tuyên bố hành vi ứng xử của các bên trên Nam Hải”. Nhưng đã 25 năm trôi qua, Philippines vẫn chưa kéo đi tàu chiến này.

Đến thời kỳ chính quyền Tổng thống Duterte, nhằm kiểm soát ổn định tình hình Nam Hải, hai nước Trung Quốc – Philippines đã đạt được một “thỏa thuận quân tử” về vấn đề bãi đá Nhân Á. Chính vì có thỏa thuận này, Trung Quốc và Philippines lựa chọn gác lại tranh chấp, loại bỏ sự quấy nhiễu bên ngoài, thúc đẩy quan hệ song phương thực hiện cải thiện trở lại.

Kể từ tháng 6/2022 chính phủ Philippines khóa này lên cầm quyền, cho đến đầu tháng 2/2023, các bộ ngành và cơ quan hữu quan Trung Quốc và Philippines luôn tuân thủ hiệp định này.

Có thể thấy, lãnh đạo cấp cao Philippines nói không biết gì về “Hiệp định quân tử” đạt được giữa chính phủ khóa trước với Trung Quốc, hoàn toàn là giả vờ.

Vậy, chính phủ đương nhiệm Philippines tại sao thất tín bội nghĩa, ngày nào cũng vận chuyển vật liệu xây dựng cho tàu chiến “mắc cạn” trái phép? Một giải thích có thể là, trạng thái của chiếc tàu chiến rách này đã không mấy lạc quan. Một nguyên nhân khác là, trong bối cảnh Mỹ coi Trung Quốc là “đối thủ cạnh tranh chiến lược lớn nhất”, Philippines mưu toan mượn sức mạnh của Mỹ, gia cố tàu chiến “mắc cạn” trái phép, thực hiện sự chiếm đóng vĩnh cửu đối với bãi Nhân Ái.

Philippines tất bật thu xếp cho Mỹ, trên thực tế là cõng rắn cắn gà nhà, dẫn lửa thiêu thân. Sự lựa chọn đúng đắn của nước này là tôn trọng lịch sử, chú trọng tín nghĩa, ngừng khiêu khích, trở lại con đường đối thoại và bàn đàm phán.