Kể từ khi bước thời đại mới của chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc, văn minh sinh thái chính là một trụ cột trong bố cục tổng thể “năm trong một”, có thể thấy những thành tựu đạt được và những vấn đề đặt ra của xây dựng văn minh sinh thái của Trung Quốc có sức lan toả đối với sự phát triển chung của thế giới. Vậy văn minh sinh thái là gì và nội dung cốt lõi của nó ra sao đã thu hút được sự quan tâm của giới quản lý và học giả, trong đó có PGS. TSKH Nguyễn Xuân Hải, Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ, Bộ Tài nguyên Môi trường, Việt Nam.

Từ góc độ nghiên cứu của mình, ông Nguyễn Xuân Hải nêu nhận xét khái quát: Văn minh sinh thái là một hình thái xã hội với tôn chỉ cơ bản là nhằm xây dựng sự chung sống hài hòa, quan hệ đạo đức, phát triển toàn diện và thịnh vượng bền vững giữa con người với thiên nhiên, con người với con người và giữa con người với xã hội. Văn minh sinh thái là một giai đoạn mới trong quá trình phát triển của văn minh nhân loại, tức là hình thức văn minh nối tiếp nền văn minh công nghiệp. Văn minh sinh thái là tổng hợp những thành tựu vật chất và tinh thần mà con người đạt được tuân theo quy luật khách quan là phát triển hài hòa giữa con người, thiên nhiên và xã hội. Từ góc độ hài hòa giữa con người và thiên nhiên, quan điểm văn minh sinh thái tiếp thu kết quả Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XVIII của Đảng Cộng sản Trung Quốc được nêu rõ: Văn minh sinh thái là tổng hòa của những thành tựu vật chất, thành tựu tinh thần và thành tựu thể chế mà nhân loại đạt được để bảo vệ và xây dựng một môi trường sinh thái tươi đẹp, là một quá trình xuyên suốt từ xây dựng kinh tế, cùng với toàn bộ quá trình xây dựng chính trị, xây dựng văn hóa, xây dựng xã hội và các công trình mang tính hệ thống về mọi mặt đều phản ánh sự văn minh và tiến bộ của một xã hội.

Đánh giá về nội dung cốt lõi của nền văn minh sinh thái Trung Quốc, ông Nguyễn Xuân Hải cũng cho biết, Tổng bí thư Tập Cận Bình đã nêu việc phải tuân thủ phát triển xanh là một cuộc cách mạng sâu sắc trong quan niệm phát triển. Đây là con đường chiến lược xây dựng nền văn minh sinh thái ở Trung Quốc. Tổng Bí thư Tập Cận Bình còn nhấn mạnh: “Phát triển xanh là yêu cầu tất yếu đối với việc xây dựng nền văn minh sinh thái”. Như vậy, có thể thấy việc tuân thủ phát triển xanh là sự thay đổi toàn diện, mang tính cách mạng về phương thức sản xuất, lối sống, cách tư duy, giá trị, là sự quán triệt sâu sắc các quy luật tự nhiên và các quy luật chung của phát triển kinh tế, xã hội bền vững. Điều này đặt ra yêu cầu phải lấy việc hiện thực hóa sự phối hợp trong việc giảm ô nhiễm và giảm lượng carbon làm điểm khởi đầu chung để thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh toàn diện trong phát triển kinh tế và xã hội, đẩy nhanh việc thiết lập và cải thiện hệ thống kinh tế phát triển tuần hoàn xanh, carbon thấp, đẩy nhanh quá trình hình thành phương pháp và lối sống phát triển xanh, đồng thời không ngừng chú trọng phát triển sản xuất, Con đường phát triển văn minh với cuộc sống thịnh vượng, sinh thái tốt.

Nhận xét về mục tiêu xây dựng văn minh sinh thái, PGS. TSKH Nguyễn Xuân Hải cũng chia sẻ, việc phấn đấu xây dựng một Trung Quốc tươi đẹp, nơi con người và thiên nhiên cùng tồn tại hài hòa. Như Tổng Bí thư Tập Cận Bình đã nhấn mạnh: “Hướng tới một kỷ nguyên mới của nền văn minh sinh thái và xây dựng một Trung Quốc tươi đẹp là một phần quan trọng trong việc hiện thực hóa giấc mơ Trung Hoa về sự phục hưng vĩ đại của dân tộc Trung Quốc”. Trung Quốc tươi đẹp là một trong những mục tiêu xây dựng đất nước xã hội chủ nghĩa hiện đại, hùng mạnh, đồng thời có những sắp xếp cụ thể để làm rõ mục tiêu xây dựng một Trung Quốc tươi đẹp cơ bản đạt được vào năm 2035.

Để thực hiện được mục tiêu đó, theo PGS. TSKH Nguyễn Xuân Hải, cần hiểu rõ triết lý phát triển lấy con người làm trung tâm, tuân thủ nguyên tắc sinh thái có lợi cho con người, sinh thái vì con người, coi việc giải quyết các vấn đề sinh thái và môi trường nổi bật là lĩnh vực ưu tiên cho sinh kế của người dân. Tuân thủ kiểm soát ô nhiễm chính xác, kiểm soát ô nhiễm khoa học và kiểm soát ô nhiễm theo quy định của pháp luật, duy trì cường độ, chiều sâu và chiều rộng, đấu tranh hết mình trong cuộc chiến phòng ngừa và kiểm soát ô nhiễm, ngăn chặn hiệu quả các rủi ro sinh thái và môi trường, và xây dựng bầu trời xanh hơn, núi xanh hơn, nước trong hơn, môi trường sạch hơn. Trung Quốc tươi đẹp. Phối hợp quản lý núi, sông, rừng, đồng ruộng, hồ, hệ thống cỏ và cát, tăng cường bảo vệ đa dạng sinh học, nâng cao chất lượng và tính ổn định của hệ sinh thái, phấn đấu xây dựng ngôi nhà đẹp, trong lành và đáng sống và vẻ đẹp, tạo môi trường sinh thái tốt làm cơ sở cho cuộc sống hạnh phúc của người dân, trở thành điểm tăng trưởng, điểm hỗ trợ cho sự phát triển kinh tế - xã hội bền vững và lành mạnh, là động lực thể hiện hình ảnh tốt đẹp của Trung Quốc, và không ngừng nâng cao ý thức của người dân về lợi ích sinh thái và môi trường, hạnh phúc và an ninh.

Về phương thức triển khai thực hiện, theo như PGS. TSKH Nguyễn Xuân Hải nhận xét, bước vào giai đoạn phát triển mới, thúc đẩy toàn diện việc xây dựng nền văn minh sinh thái, xây dựng một Trung Quốc tươi đẹp đang đứng trước những tình thế mới, nhiệm vụ mới và thách thức mới. Cần hoàn thiện hệ thống quản lý môi trường hiện đại dưới sự lãnh đạo của cấp ủy, chính quyền, sự tham gia của các đơn vị kinh doanh, tổ chức xã hội và công chúng, đi sâu cải cách hệ thống văn minh sinh thái, xây dựng một môi trường sạch đẹp. Trung Quốc không ngừng nâng cao khả năng tư duy chiến lược và khả năng ra quyết định khoa học nhằm thúc đẩy xây dựng nền văn minh sinh thái, thiết lập nhận thức cơ bản, tăng cường tư duy hệ thống, triển khai khái niệm hệ thống vào toàn bộ quá trình bảo vệ sinh thái và phát triển chất lượng cao, đồng thời không ngừng nâng cao trình độ quản lý môi trường sinh thái.

Từ kinh nghiệm Trung Quốc về xây dựng văn minh sinh thái có thể thấy, đối với Việt Nam cũng luôn thực sự quan tâm đến việc giải quyết mối quan hệ giữa con người và tự nhiên trong tiến trình phát triển kinh tế - xã hội chung của đất nước. Đặc biệt, vấn đề bảo vệ môi trường cũng như quan điểm phát triển bền vững, hơn nữa là phát triển xanh đã trở thành nội dung quan trọng trong nhiều văn kiện của các kỳ Đại hội đại biểu Đảng toàn quốc. Mục tiêu phát triển bền vững trở thành trọng điểm, yêu cầu xuyên suốt trong Chiến lược tổng thể về phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia cũng như của các vùng kinh tế, các tỉnh, địa phương trong các thời kỳ. Có thể thấy, kinh nghiệm trong thực hiện bảo vệ và phát triển sinh thái trong mục tiêu phát triển bền vững của Trung Quốc và Việt Nam là một nội dung có ý nghĩa góp phần tích cực thúc đẩy xây dựng Cộng đồng chia sẻ tương lai Việt Nam-Trung Quốc có ý nghĩa chiến lược.