สมัชชาอนามัยโลกสมัยที่ 63 กำลังประชุมกันที่สำนักงานใหญ่สหประชาชาติประจำยุโรป ณ กรุงเจนีวา ประเทศสวิสเซอร์แลนด์ โดยเมื่อเทียบกับการประชุมเมื่อปีที่แล้วซึ่งเปิดขึ้นในช่วงที่ไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่เริ่มระบาดนั้น การประชุมในปีนี้มีจุดที่น่าสนใจไม่มากนัก แต่ไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ซึ่งค่อย ๆ ห่างเหินจากสายตาของผู้คนนั้น กลับเป็นที่จับตามองของสื่อมวลชนขึ้นมาอีก ทว่า สื่อมวลชนไม่ได้เจาะลึกต่อเชื้อไวรัสของโรคนี้ กลับให้ความสำคัญกับคณะกรรมการทบทวนกฎอนามัยระหว่างประเทศ (International Health Regulation หรือ IHR) ซึ่งรับผิดชอบตรวจสอบงานการรับมือไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่

ไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ เอช 1 เอ็น 1 เป็นกรณีฉุกเฉินด้านสาธารณสุขครั้งแรกที่ประชาคมโลกให้ความสนใจเป็นอย่างยิ่ง หลังจากกฎอนามัยระหว่างประเทศมีผลบังคับใช้เมื่อปี 2550 เป็นต้นมา เนื่องจากโรคนี้ไม่ได้ระบาดอย่างรุนแรงเท่าที่คาดไว้ จึงทำให้บางคนเกิดข้อกังขาต่อมาตรการรับมือขององค์การอนามัยโลก ด้วยเหตุนี้ องค์การอนามัยโลกจึงก่อตั้งคณะกรรมการทบทวนที่เป็นหน่วยงานอิสระขึ้นเมื่อต้นปีนี้ เพื่อตรวจสอบบทบาทของกฎอนามัยระหว่างประเทศในการป้องกันการแพร่ระบาดของไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ ตลอดจนมาตรการรับมือขององค์การอนามัยโลก

คณะกรรมการทบทวนกฎอนามัยระหว่างประเทศประกอบด้วยผู้เชี่ยวชาญด้านอนามัย 29 คนจากนานาประเทศ ซึ่งล้วนไม่ใช่เจ้าหน้าที่องค์การอนามัยโลก งานตรวจสอบก็ไม่ได้รับการอุดหนุนจากองค์การอนามัยโลก คณะกรรมการชุดนี้ได้จัดการประชุมครั้งแรกที่กรุงเจนีวาระหว่างวันที่ 12-14 เมษายนที่ผ่านมา และได้ยื่นรายงานเกี่ยวกับการประชุมครั้งนี้ให้แก่การประชุมสมัชชาอนามัยโลกในครั้งนี้ด้วย ถึงแม้ว่ารายงานฉบับนี้เป็นรายงานเบื่องต้นที่เกี่ยวข้องกับกำหนดการของคณะกรรมการ ที่แม้จะไม่มีข้อสรุปใด ๆ ก็ตาม แต่ก็เป็นที่จับตามองของสื่อมวลชนที่กำลังทำข่าวในการประชุมครั้งนี้ ด้วยเหตุนี้ องค์การอนามัยโลกจึงเชิญนาย ฮาร์วีย์ ไฟน์เบิร์ก ประธานคณะกรรมการดังกล่าวพบสื่อมวลชนเมื่อวันที่ 19 พฤษภาคมที่ผ่านมา

ข้อกังขาของวงการภายนอกรวมศูนย์อยู่ที่องค์การอนามัยโลกมีปฏิกิริยามากเกินควรในการรับมือกับไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ ทำให้สิ้นเปลืองทรัพยากรโดยไม่จำเป็น บางคนถึงกับกล่าวหาว่า องค์การอนามัยโลกสมคบกับบริษัทยา เอื้อให้บริษัทยาสามารถเพิ่มการผลิตวัคซีน สำหรับข้อกังขาเหล่านี้ นาย ฮาร์วีย์

ไฟน์เบิร์ก ระบุว่า ขณะนี้ การตรวจสอบยังอยู่ในช่วงของการรวบรวมข้อมูลข่าวสาร แต่ยังไม่พบหลักฐานใด ๆ ที่แสดงให้เห็นว่า องค์การอนามัยโลกมีความพัวพันกับบริษัทยา หากพบว่ามีปัญหาใดแอบแฝง ทางคณะกรรมการย่อมจะเปิดเผยข่าวสารให้มวลชนรับทราบ ทว่า เขาเน้นว่า วัตถุประสงค์ในการตรวจสอบครั้งนี้คือ การสะสมประสบการณ์และบทเรียน เพื่อเตรียมตัวรับมือกับโรคระบาดอื่น ๆ ในวันข้างหน้า

เกี่ยวกับการตรวจสอบครั้งนี้ องค์การอนามัยโลกใช้ท่าทีเปิดกว้างมาโดยตลอด นางมาร์กาเร็ต ชาน ผู้อำนวยการองค์การอนามัยโลกได้เน้นในการปราศรัยในพิธีเปิดประชุมเมื่อวันที่ 17 พฤษภาคมที่ผ่านมาว่า "คณะกรรมการทบทวนควรดำเนินการประเมินอย่างเข้มงวด เป็นอิสระ และมีความโปร่งใส ซึ่งรวมถึงการประเมินงานต่อการปฏิบัติงานขององค์การอนามัยโลกด้วยเช่นกัน องค์การอนามัยโลกยินดีเปิดรับการตรวจสอบครั้งนี้ เพราะเราอยากทราบว่า งานใดทำถูกแล้ว และงานใดทำผิด อีกทั้งทำไมถึงผิดพลาดได้ เรายังอยากทราบอีกว่า ทำอย่างไรจึงจะทำให้ดีขึ้นได้"

สำหรับข้อกังขาจากวงการภายนอก นาง มาร์กาเร็ต ชาน ระบุว่า ในการรับมือกับไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ซึ่งเป็นเรื่องที่ดึงดูดความสนใจเป็นอย่างยิ่งนั้น การมีข้อกังขาและการตรวจสอบต่อนโยบายและการปฏิบัติงานขององค์การอนามัยโลกนั้นเป็นเรื่องธรรมดา การที่ไวรัสไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ไม่ได้กลายพันธุ์จนเป็นอันตรายต่อชีวิต และมีตัวอย่างจำนวนน้อยที่เกิดการดื้ อยา ประกอบกับการที่วัคซีนมีประสิทธิภาพสูงนั้นล้วนเป็นโชคของมนุษย์ ถ้าสภาพดังกล่าวเกิดปัญหาในช่วยใดช่วงหนึ่ง สถานการณ์ในทุกวันนี้อาจจะแตกต่างกันโดยสิ้นเชิง

แท้ที่จริงแล้ว ในการประชุมสมัชชาอนามัยโลกครั้งนี้ มีเสียงในการสนับสนุนองค์การอนามัยโลกไม่น้อย ผู้แทนจากหลายประเทศชื่นชมมาตรการขององค์การอนามัยโลก นาย โรสลีน บาเชเลต รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุขฝรั่งเศสเห็นว่า การวิจารณ์องค์การอนามัยโลกเป็นเรื่องที่ไม่ยุติธรรม เพราะตอนที่โรคนี้เพิ่งระบาด การรู้จักเชื้อไวรัสตัวนี้มีไม่มาก แต่องค์การอนามัยโลกจำเป็นต้องตัดสินใจดำเนินการทันที ส่วนนาย แคธลีน เซเบลิวส์รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุขสหรัฐอเมริกาเห็นว่า องค์การอนามัยโลกได้ตัดสินใจอย่างถูกต้องในเวลาที่เหมาะสมแล้ว

จากข้อมูลเพิ่มเติม คณะกรรมการทบทวนจะจัดการประชุมอีกหลายครั้งภายในเวลาหนึ่งปีข้างหน้า เพื่อดำเนินการตรวจสอบในเรื่องนี้ และจะยื่นรายงานให้แก่สมัชชาอนามัยโลกสมัยหน้าในเดือนพฤษภาคมปีหน้า