Ngày 13/3 theo giờ địa phương, nhà lãnh đạo ba nước Mỹ, Anh, Ô-xtrây-li-a gặp mặt và công bố kế hoạch trang bị tàu ngầm hạt nhân cho Ô-xtrây-li-a. Theo tuyên bố chung ba bên, Mỹ sẽ bán ba chiếc tàu ngầm hạt nhân lớp “Virginia” cho Ô-xtrây-li-a vào đầu thập niên 30 thế kỷ này, tiếp theo có thể sẽ bán thêm hai chiếc. Ba nước còn dự định, lấy công nghệ Mỹ, Anh làm nền tảng, hợp tác nghiên cứu chế tạo một loại tàu ngầm hạt nhân kiểu mới. Quan chức quân đội Ô-xtrây-li-a cho biết, gói kế hoạch này dự kiến được hoàn thành vào năm 2055, chi phí hết 245 tỷ USD.

Trước đó vài ngày, Hội nghị Hội đồng tháng Ba cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế diễn ra tại Viên, nhiều nước bày tỏ kiên quyết phản đối hợp tác này. Nếu được thực thi, kế hoạch này của Mỹ, Anh, Ô-xtrây-li-a chắc chắn sẽ phá hoại hòa bình và ổn định của khu vực châu Á - Thái Bình Dương, tác động đến hệ thống không phổ biến vũ khí hạt nhân quốc tế, kích thích cuộc chạy đua vũ trang, giống như mở “hộp ma Pan-đô-ra”, hậu hoạn khôn lường.

Tháng 9 năm 2021, ba nước tuyên bố xây dựng đối tác hợp tác an ninh ba bên, kế hoạch cốt lõi là Mỹ và Anh sẽ hỗ trợ Ô-xtrây-li-a chế tạo tàu ngầm hạt nhân.

Hơn một năm qua, nhằm tẩy trắng cho “mưu đồ hạt nhân”, ba nước nhiều lần tiến hành thao tác ngầm tại cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế, triệt để đứng về phía đối lập với cộng đồng quốc tế.

Tờ Sydney Morning Herald (SMH) gần đây cho biết, các nước Đông Nam Á trong đó có In-đô-nê-xi-a và Ma-lai-xi-a phê bình thỏa thuận hợp tác giữa Mỹ, Anh, Ô-xtrây-li-a, lo ngại điều này sẽ làm trầm trọng thêm cuộc chạy đua vũ trang trong khu vực.

Mỹ, Anh, Ô-xtrây-li-a bất chấp sự quan ngại và phản đối của cộng đồng quốc tế cố tình thúc đẩy hợp tác tàu ngầm hạt nhân, cũng có tính toán kinh tế của riêng mình. Hồi đầu, Pháp đã ký hợp tác tàu ngầm bình thường trị giá 66 tỷ USD với Ô-xtrây-li-a, kết quả lại bị hai nước Mỹ và Anh cướp đơn đặt hàng. Hiện nay, kim ngạch dự án đã tăng lên đến 245 tỷ USD, tăng gấp nhiều lần, những doanh nghiệp công nghiệp quân sự Mỹ và Anh hút máu toàn cầu nay lại được thừa cơ lãi to. Về phía Ô-xtrây-li-a, Thủ tướng Ô-xtrây-li-a cho biết, dự kiến thỏa thuận này sẽ tạo khoảng 20 nghìn việc làm trực tiếp trong vòng 30 năm tới. Nhưng nghị sĩ đảng Xanh Ô-xtrây-li-a cho rằng, điều này đã tác động đến không gian tài chính về mặt dịch vụ công như giáo dục, y tế, nhà ở...của chính phủ trong vòng vài chục năm tới.

Bất kể Mỹ, Anh, Ô-xtrây-li-a có phép tính như thế nào, hợp tác tàu ngầm nhạt nhân tuyệt đối không phải là việc riêng của họ, mà liên quan đến lợi ích của tất cả các thành viên Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế, đáng lẽ phải do tất cả nước thành viên thông qua tiến trình liên chính phủ cùng thảo luận quyết định.