Năm 2023 vừa qua được đánh giá là có nhiều dấu mốc đáng nhớ đối với ngành yến Việt Nam, trong đó phải đặc biệt kể đến sự kiện ngày 16/11/2023 khi lô hàng tổ yến đầu tiên được xuất khẩu chính ngạch vào Trung Quốc qua Cửa khẩu Quốc tế Hữu Nghị trước sự chứng kiến của chính phủ hai nước.

Trước đó, ngày 09/11/2022, Việt Nam và Trung Quốc đã ký kết Nghị định thư về xuất khẩu tổ yến chính ngạch. Theo đại diện Hiệp hội Yến sào Việt Nam, Nghị định thư nói riêng cũng như việc thị trường Trung Quốc rộng mở cánh cửa chào đón mặt hàng này nói chung đã mang đến nhiều tác động tích cực cho ngành yến Việt Nam.

Trả lời phỏng vấn của Đài chúng tôi, ông Phạm Duy Khiêm, Phó Chủ tịch, Trưởng ban Kỹ thuật Hiệp hội Yến sào Việt Nam cho biết: Tính đến thời điểm cuối tháng 12/2023, trong số 45 công ty đăng ký xét duyệt xuất khẩu sản phẩm tổ yến vào thị trường Trung Quốc, 7 công ty đã có giấy phép đầy đủ. Những lô hàng lô hàng yến sào xuất chính ngạch ban đầu đều được thông quan thuận lợi, được chào đón nồng nhiệt tại thị trường tỷ dân.

Ông Phạm Duy Khiêm, Phó Chủ tịch, Trưởng ban Kỹ thuật Hiệp hội Yến sào Việt Nam

Nhiều doanh nghiệp yến sào trong nước đã cập nhật những công nghệ mới, nhà máy hiện đại, đúng tiêu chuẩn để bắt đầu đi vào sản xuất phục vụ cho việc xuất khẩu yến sào như: Công ty Cổ phần Việt Nam Quốc Yến, Công ty Yến sào Khánh Hòa, Công ty Cổ phần yến sào Thành Dung, Công ty Hải Yến Nha Trang…

“Sau thời điểm Nghị định thư được chính thức kí kết, các doanh nghiệp đã mở rộng thêm nhà máy cũ, đầu tư thêm nhà máy mới với tiêu chuẩn cao hơn rất nhiều so với trước đây. Một số doanh nghiệp mới chưa đủ tiềm lực và thế mạnh thì đã cùng bắt tay nhau, cùng hợp tác vì sự nghiệp phát triển nghề yến Việt Nam, hướng tới xuất khẩu toàn cầu trong đó thị trường Trung Quốc là thị trường lớn nhất,” đại diện hiệp hội cho biết.

Sau khi lô tổ yến đầu tiên được xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, giá tổ yến Việt Nam trong nước đã bắt đầu tăng nhẹ. Các Hiệp hội, Hội cũng chú ý hơn về chất lượng tổ yến trong nhà yến song song với giá thành đang tăng cao, rất có lợi cho người dân nuôi yến. Tính đến tháng 12/2023, tổng số lượng nhà yến tại Việt Nam được thống kê là trên 24.000 nhà, sản lượng ước đạt 150-170 tấn cho năm 2023. Như vậy, số nhà yến và sản lượng tổ yến tăng khoảng 10% so với năm 2022, cũng là con số rất đáng mừng.

Ông Phạm Duy Khiêm khẳng định, Chính phủ, các Bộ, ngành đã liên tục rà soát, hỗ trợ cho nghề yến được thuận lợi phát triển không những về mặt kinh tế mà còn cả về mặt kĩ thuật nuôi, hái, sơ chế, chế biến sâu từ tổ yến.

Nghị định thư đã tác động đáng kể tới các bộ ngành cũng như doanh nghiệp xuất khẩu chính ngạch trong thời gian qua theo hướng tích cực nhiều hơn như: Tổ yến Việt Nam được khẳng định giá trị thật so với yến nhập lậu nhờ việc các công ty xuất khẩu nay đã kí kết hợp đồng thu mua trực tiếp từ nhà yến mà không cần qua khâu trung gian nào; Đội ngũ công nhân của các nhà máy được đào tạo bài bản hơn, nguồn nguyên liệu có chất lượng đồng đều nhau, sản phẩm sau chế biến cũng đạt chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu xuất khẩu…

Các công ty, nhà máy phục vụ việc xuất khẩu tổ yến bắt đầu tăng đáng kể số lượng công nhân, người lao động cũng được hưởng mức thu nhập cao hơn trước. Điều này đặc biệt có ý nghĩa trong thời điểm khủng hoảng kinh tế đang diễn ra.

Về triển vọng hợp tác thương mại Việt - Trung trong lĩnh việc yến sào, ông Phạm Duy Khiêm đánh giá năm 2024 là năm bản lề cho những công ty yến sào được xuất khẩu chính ngạch vào Trung Quốc.

Tháng 12/2023 vừa qua Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có chuyến thăm đến Việt Nam. Các nhà lãnh đạo đã đạt nhiều đồng thuận về đẩy mạnh hợp tác, đặc biệt là trong lĩnh vực nông nghiệp và xuất khẩu nông sản giữa hai quốc gia. Đây là tín hiệu cho thấy quan hệ kinh tế hai nước sẽ ngày càng tốt đẹp hơn, thị trường tỷ dân sẽ tiếp tục mở rộng cánh cửa cho các sản phẩm Việt Nam trong đó có yến sào.

“Vấn đề bây giờ là các doanh nghiệp Việt Nam sẽ phải nỗ lực sản xuất đúng theo tiêu chuẩn mà phía Trung Quốc đưa ra để có thể khai thác hiệu quả thị trường rộng lớn này,” ông Phạm Duy Khiêm nói.

Để hoạt động xuất khẩu yến sào Việt Nam sang Trung Quốc được hiệu quả hơn, Phó Chủ tịch Hiệp hội Yến sào Việt Nam hy vọng hai bên duy trì chính sách và tạo sự thuận lợi thông thoáng hơn khi thông quan, tránh để xảy ra những việc tương tự như một số mặt hàng nông sản trước đây đã từng bị ách tắc, dẫn tới thiệt hại rất lớn cho người nông dân và các công ty xuất khẩu.

Ông Phạm Duy Khiêm cũng mong phía các đơn vị nhập khẩu yến sào từ Việt Nam cân nhắc mua yến Việt Nam với mức giá cao hơn, tương xứng hơn với chất lượng vốn có của sản phẩm.

“Tuy Việt Nam chỉ mới xuất khẩu yến sào chính ngạch vào Trung Quốc nhưng về truyền thống nuôi yến và chất lượng tổ yến thì đã được khẳng định từ lâu. Tổ yến Việt Nam thực chất cũng đã có mặt tại thị trường Trung Quốc bằng đường tiểu ngạch, nhưng hiện nay giá thu mua tiểu ngạch lại có tình trạng cao hơn cả chính ngạch,” ông Phạm Duy Khiêm bày tỏ.