Gần đây kỳ họp lưỡng hội của Trung Quốc - Ủy ban toàn quốc Hội nghị hiệp thương chính trị nhân dân Trung Quốc và Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc đã đưa ra những quyết sách cho sự phát triển của Trung Quốc trong đó bao hàm nội dung về thành tựu của nền dân chủ nhân dân toàn quá trình. Vậy nền dân chủ nhân dân toàn quá trình là gì? Nêu ý kiến về vấn đề này, qua nghiên cứu về nền dân chủ nhân dân toàn quá trình của Trung Quốc, PGS.TS Nguyễn Minh Hoàn, Trưởng Khoa Triết học Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh nhận xét: Nền dân chủ nhân dân toàn quá trình của Trung Quốc là nền dân chủ rộng rãi nhất, thực chất nhất, hữu hiệu nhất, thực hiện được sự điều phối, sự thống nhất ý chí và lợi ích giữa các bên, thực hiện được sự nhất trí đoàn kết trên cơ sở của tư tưởng chung, lợi ích chung, mục tiêu chung, bảo vệ và phát triển có hiệu quả lợi ích căn bản của nhân dân, giải quyết một cách thực sự những vấn đề Trung Quốc, thúc đẩy hiệu quả cao trong quản lý đất nước, nâng cao trình độ hiện đại hoá hệ thống quản lý và năng lực quản lý đất nước.

Về nét nổi bật của nền dân chủ Trung Quốc thực sự thể hiện vai trò chủ thể của nhân dân, theo PGS. TS Nguyễn Minh Hoàn được thể hiện ở chỗ - “dân chủ” cũng là “dân tâm” (lòng dân). Theo đó, dân chủ của Trung Quốc luôn khơi dậy sức sáng tạo và sức sống phát triển của các thành viên trong xã hội, bởi vậy mà chỉ mất thời gian mấy chục năm Trung Quốc đã hoàn thành đi qua tiến trình công nghiệp hoá mà các nước phát triển phải mất hàng trăm năm; đã thực hiện được cuộc biến đổi long trời lở đất từ nghèo đói đến no ấm, từ khá giả tổng thể đến khá giả toàn diện cho đời sống nhân dân; đã sáng tạo hai kỳ tích phát triển kinh tế nhanh chóng và ổn định lâu dài xã hội, hội tụ được lực lượng to lớn để thực hiện đại phục hưng dân tộc, có được ưu thế so sánh nổi bật trong thế giới ngày nay. Đây là “bí quyết giành thắng lợi” của một “Trung Quốc ổn định”, là sức mạnh hiện thực của nền dân chủ Trung Quốc.

Nhận xét về vai trò làm chủ của nhân dân và lấy nhân dân làm trung tâm trong nền dân chủ nhân dân toàn quá trình của Trung Quốc, PGS. TS Nguyễn Minh Hoàn cho biết: Việc của nhân dân do nhân dân quản lý, việc của nhân dân do nhân dân làm. Để làm tốt công việc quản lý dân chủ, phải xác định rõ phạm vi quản lý dân chủ, xác định quyền hạn quản lý, xây dựng chế độ quản lý dân chủ, triển khai hoạt động quản lý theo pháp luật và quy định. Ngày nay ở Trung Quốc, đông đảo nhân dân tăng cường tinh thần làm chủ, phát huy vai trò chủ thể, tích cực thực hiện những quyền mà Hiến pháp và pháp luật cho phép, đồng thời gánh các trách nhiệm và nghĩa vụ mà Hiến pháp trao cho công dân. Nhân dân thông qua các con đường và hình thức tham gia bầu cử, hiệp thương, quyết sách và giám sát …, tham gia vào quản lý đời sống chính trị cũng như đời sống xã hội của đất nước, và quản lý một cách dân chủ ở khu vực thành thị và nông thôn, các doanh nghiệp và các đơn vị sự nghiệp, các tổ chức xã hội, quản lý kinh tế và sự nghiệp văn hoá, quản lý công việc xã hội, bảo đảm quyền được biết, quyền tham gia, quyền bày tỏ và quyền giám sát.  

Nhận xét cụ thể về dân chủ nhân dân toàn quá trình của Trung Quốc về tính rộng rãi, tính chân thực và tính hữu hiệu, PGS. TS Nguyễn Minh Hoàn cho biết:

Nền dân chủ nhân dân toàn quá trình của Trung Quốc thể hiện tính rộng rãi nhất ở chỗ, mức độ lớn nhất của nó có thể phản ánh dân ý, tập trung dân trí, ngưng tụ dân tâm, bảo đảm toàn thể nhân dân đều có thể tham gia hiệu quả vào thực tiễn dân chủ nhân dân. Dân chủ của Trung Quốc là nền dân chủ nhân. Tất cả việc xây dựng và vận hành chế độ dân chủ của Trung Quốc đều tiến hành xoanh quanh nhân dân. Trung Quốc thông qua hệ thống pháp luật và sự bố trí chế độ như Hiến pháp, chế độ Đại hội đại biểu nhân dân, chế độ hợp tác nhiều đảng và hiệp thương chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, chế độ tự trị khu vực dân tộc, chế độ tự trị quần chúng ở cơ sở…, bảo đảm hiệu quả cho nhân dân hưởng thụ quyền lợi và sự tự do một cách rộng rãi hơn và đầy đủ hơn, bảo đảm cho nhân dân tham gia một cách rộng rãi vào quản lý đất nước và quản lý xã hội.

Nền dân chủ nhân dân toàn quá trình của Trung Quốc thể hiện tính chân thực nhất ở chỗ, đây không phải là “trò diễn dân chủ”, bảo đảm mỗi bộ luật, quyết sách của Đảng và Nhà nước đều thể hiện ý chí của nhân dân và phù hợp với nguyện vọng của nhân dân. Ở Trung Quốc, ý nguyện và mong muốn, hy vọng và yêu cầu, ý kiến và kiến nghị, không những có thể bày tỏ thông qua những kênh của Đại hội đại biểu nhân dân và Hội nghị Hiệp thương chính trị, mà còn có thể thông qua phương thức bày tỏ như hội nghị lắng nghe ý kiến, bàn về chính trị trên truyền hình, công khai công việc của chính quyền, đường dây nóng lãnh đạo, báo cáo giám sát và thu thập ý kiến...

Nền dân chủ nhân dân toàn quá trình là dân chủ thể hiện tính hữu hiệu ở chỗ, hệ thống chế độ mà nhân dân là người làm chủ đã thể hiện một cách đầy đủ ý chí của nhân dân, bảo đảm một trình độ lớn nhất quyền lợi nhân dân, đã kích thích sức sáng tạo của nhân dân. Hệ thống chế độ này, đã ngăn chặn hiện tượng nhân dân chỉ có quyền về mặt hình thức, còn trên thực tế thì không có quyền, nó cũng đã tránh được những tệ hại cản trở lẫn nhau dẫn đến tổn hại nội bộ nghiêm trọng, giảm sâu hiệu quả.  Nhân dân lựa chọn những đại biểu của nhân dân, bầu ra những đại biểu vì nhân dân. Bẩu cử những đại biểu của Đại hội đại biểu là sự thể hiện trực tiếp nhân dân là người làm chủ. Việc bầu cử này có trình tự (quy trình)nghiêm túc và hoàn chỉnh, nói chung, phải trải qua các bước: phân chia các khu vực bầu cử, đăng ký cử tri, đề xuất ứng cử viên đại biểu, phát phiếu bầu, bỏ phiếu, giám sát kiểm phiếu, công bố kết quả, kiểm tra tư cách đại biểu, đảm bảo tiến hành một cách có trật tự việc bầu cử dân chủ.

Bước lên hành trình mới cho xây dựng toàn diện hiện đại hoá đất nước xã hội chủ nghĩa, kiên trì lấy nhân dân làm trung tâm, không ngừng đẩy mạnh chế độ hoá, quy phạm hoá, trình tự hoá nền chính trị dân chủ xã hội chủ nghĩa, nhất định có thể vượt qua lôgic chính trị bá quyền, vượt lên các loại cạm bẫy phát triển, càng phát huy tốt hơn tính ưu việt của chế độ chính trị xã hội chủ nghĩa đặc sắc Trung Quốc, vì nhân loại khám phá để xây dựng chế độ dân chủ tốt đẹp hơn và đưa ra những cống hiến mới với đầy đủ trí tuệ của Trung Quốc cho sự tiến bộ của nền văn minh chính trị nhân loại.